۱- موضوع باید مناسبت داشته باشد
۲- اجتناب از دوبارهکاری در موضوع طرح
۳- موضوع قابلیت اجراء را داشته باشد
۴- کاربردی و مناسب با زمان و مقرون به صرفه باشد
۵- نداشتن موانع اخلاقی
۶- مقبولیت سیاسی و فرهنگی
عنوان موضوع از همه قسمتهای کار بیشتر خواننده دارد. پس در انتخاب عنوان باید دقت کرد و به نکات زیر توجه نمود.
۱- عنوان نباید خیلی کوتاه و یا خیلی طویل باشد.
۲- دربرگیرنده تمام محتویات کار تحقیقاتی باشد.
۳- از به کار بردن مخففها، اصطلاحات و کلمات غیر مصطلح و کلمات انگلیسی که معادل فارسی دارند، اجتناب شود.
۴- به صورت خبری نوشته شود و از عناوین اختصاری استفاده نشود.
۵- سال و مکان انجام تحقیق حتماً ذکر شود.
در این بخش، مطلب اصلی یا درواقع مساله ای که قرار است در تحقیق مورد توجه قرار گیرد باز گشوده می شود.اهمیت مساله مورد بررسی و دلایل پرداختن به آن به عنوان موضوعی ضروری از جمله مطالبی است که در این بخش مورد اشاره قرار می گیرد. در همین مرحله است که پژوهنده تاکید می ورزد که نتایج محتمل تحقیق می تواند بر روند فعلی امور و سیاستگذاری ها و برنامه ریزی ها مرتبط با آن ها اثر بگذارد.
نکته ای که به نظر می رسد: در تعریف مساله نباید ادعایی را مطرح کرد که در عنوان تحقیق لحاظ نشده باشد، در این تعریف برابری محتوایی با عنوان و سایر بخش های طرح پیشنهادی باید پیوسته مورد نظر باشد.
گفته می شود که محقق زمانی طرح یک مطالعه پژوهشی را می ریزد که به مساله ای درخور بررسی برخورد نماید محقق در این مرحله آماده میشود مساله را آن طور که یافته است تعریف نموده ،اهداف تحقیق خود را بیان نماید .
در بیان مساله و تعریف آن محقق باید به نکات زیر توجه کند :
الف ) صورت مساله باید شکل سوالی داشته باشد.
ب) مساله باید روشن و بدون ابهام باشد.
ج) از کاربرد اصطلاحات و واژگان ارزشی خودداری شود .
د ) اخص و صحیح باشد.مساله درحد کنترل پذیر و اخص مطرح شود.
ه )سوالات ویژه تحقیق باید نوشته شود .
۱- اهداف بیان مساله چیست؟
هدف نهایی بیان مساله تبدیل یک مساله کلی و مبهم به یک مساله تعریف شده، دقیق و مشخص است؛ به صورتی که بتوان آن را از طریق یک پژوهش علمی مورد بررسی قرار داد و راهحلهایی نیز برای حل آن ارایه نمود. نوشتن بیان مساله باید به شما کمک کند تا هدف پژوهشی که قصد انجام آن را دارید معین سازید. در نگارش بیان مساله احتیاجی نیست که آن را طولانی بنویسید؛ اینکه اگر بتوانید در طول یک صفحه مساله مورد بررسی خود را مطرح کنید بسیار ایدهآل است. اگر شما به مقالات قوی که در مجلات معتبر نیز چاپ میشوند نگاه کنید عمدتاً در طول یک و نهایتاً یک و نیم صفحه نگارش شدهاند.
۲-ویژگیهای مهم و کلیدی بیان مساله کدامند؟
یک بیان مساله خوب باید عناصر زیر را در خود داشته باشند:
الف) به شکافی موجود در علم اشاره کند.
ب) اهمیت مساله مورد بررسی را نشان دهد تا مشخص سازد که انجام پژوهش در این حیه الزامی بوده است.
ج) راهنمای پژوهشهای آتی باشد.
د) رویکردی که برای حل این مسله ارایه میدهد رویکردی اخلاقی باشد.
در این قسمت باید بصورت مختصر و در عین حال دقیق و با ارایه رفرنس درباره سوابق موضوع تحقیق خود توضیحاتی ارایه دهید. این توضیحات باید شامل نتایج تحقیقات انجام شده مشابه و ارزیابی نقایص ویا اشتباهات احتمالی آنها باشد که هدف شما تکمیل و یا تصحیح این نتایج میباشد.
توجه داشته باشید که تمامی نظریههای مطرح شده و شواهد ارایه شده باید بطور مستند ذکر شوند و رفرنس تمامی مواردی که در این قسمت ارایه میشوند باید در بخش نمایهها ذکر شوند.
بطور خلاصه در این قسمت شما باید استاد راهنمای بالقوه خود را قانع کنید که تحقیقات مقدماتی کافی در زمینه موضوع انتخابی خود انجام داده اید و منابع مرتبط را در این زمینه را مطالعه کرده اید و دقیقا ایده کاری خود را یافته اید.
به عبارت کلی در این قسمت شما بیان میکنید که چه تحقیقاتی تابحال انجام شده است و نتایج آنها چه بوده و به چه دلیلی این نتایج ناقص یا اشتباه است و در ادامه توضیح میدهید که تحقیقات شما چه کمکی به اصلاح یا تکمیل تحقیقات و نظریات قبلی میکند.
توجه داشته باشید که این بخش معمولا طولانیترین بخش پروپوزال است و ممکن است تا نیمی از حجم پروپوزال را به خود اختصاص دهد.
اهداف یک پروژه تحقیقاتی خلاصه آنچه که باید با انجام مطالعه به آن برسیم را بیان می کند.
۱ـ هدف کلی
آنچه را که مطالعه به طور کلی به آن دست خواهد یافت، هدف کلی میگویند. هدف کلی در واقع همان عنوان مطالعه است با این تفاوت که با لغتهای قابل اندازهگیری مثل «تعیین یا شناخت» که معنی و کاربرد دقیق و واضحتری دارند، شروع می شود.
مثال: عنوان موضوع: بررسی میزان شیوع کیست هیداتیک در جمعیت روستایی استان کردستان در سال ۱۳۸۵٫
هدف کلی: مانند تعیین میزان نرخ تکفل در جمعیت استان کردستان در سال ۱۳۸۵٫
۲ـ اهداف اختصاصی (ویژه یا جزیی): این اهداف باید واقعبینانه مطرح شود و به آنچه که مطالعه برای حل آن طرحریزی شده متمرکز باشند.
اهداف جزئی در واقع جزئی از هدف کلی هستند و اگر به خوبی تنظیم شوند، محقق را به طراحی روش تحقیق و نحوه گردآوری، تجزیه و تحلیل و تفسیر دادهها هدایت خواهند نمود.
هدف جزئی: نباید از قالب هدف کلی خارج شد و باید به جنبههای اساسی مطالعه محدود باشد.
در اهداف جزئی هم باید از افعالی نظیر تعیین کردن، مقایسهکردن، اثباتکردن، محاسبهکردن و برقرارکردن استفاده کرد و از به کارگیری افعال مبهم نظیر فهمیدن، مطالعه کردن و اذعان کردن دوری نمود.
در یک مطالعه توصیفی اهداف توصیفی به سئوالات توصیفی تبدیل می شوند که معمولاً جواب آنها عدد است.
در این قسمت شما روشهای انجام تحقیقات خود را تبیین میکنید یعنی برای دستیابی به اهداف تعیین شده روش علمی مورد استفاده خود را مطرح میکنید. توجه داشته باشید که در این بخش باید توضیح دهید که به چه دلایلی روش خاصی را انتخاب کرده اید و نشان دهید که چرا این روش برای انجام تحقیقات مناسبترین است.
به عنوان مثال درصورتیکه نیاز به تحقیق میدانی داشته باشید در این قسمت باید بنویسید که چگونه پرسشنامه را تهیه میکنید و پاسخ دهندگان را چگونه انتخاب میکنید و یا اینکه توضیح میدهید که به جای پرسشنامه جلسه گروهی و اتاق فکر تشکیل میدهید و به چه دلیل این روش را انتخاب میکنید.